Fonty pisankowe - definicja, rodzaje, zastosowanie

Zbliża się ta magiczna pora roku, kiedy zajączki wielkanocne rozpoczynają swój maraton sprintu po ogródkach. Zanim jednak rzucę się w wir życzeń, pozwólcie, że opowiem wam o czymś, co zwykle kojarzy się z Wielkanocą – o pisankach! Tym razem jednak nie o kolorowych jajkach, które trzeba ugotować albo wydmuchać ostrożnie, żeby nie pękły jak balony na imprezie u sąsiada. Dzisiaj skupimy się na zupełnie innym rodzaju pisanek, których próżno szukać w koszyczku wielkanocnym.

Jak sama nazwa wskazuje, pisanki to fonty imitujące pismo odręczne. W tego typu krojach glify (znaki reprezentujące litery) często łączą się ze sobą w płynny sposób. Charakteryzują się one także obecnością dekoracyjnych elementów, zdobiących poszczególne litery, takich jak zawijasy, wydłużenia czy subtelne zakrzywienia.

Typowe jest też pojawianie się ligatur, czyli znaków zbudowanych z połączenia dwóch lub większej ilości liter.

Ten sam napis "motto" w wersji z ligaturą (płynnym połączeniem dwóch liter "t") i bez niej

Fonty pisankowe cechują się często zróżnicowaniem kształtu tej samej litery, występującej w różnych miejscach wyrażenia. Jednak jeszcze do niedawna niemożliwe było odwzorowanie tej cechy w plikach fontów. Każdej literze musiał odpowiadać dokładnie jeden symbol. Dopiero format OpenType otworzył okno nowych możliwości. Projektanci mogą teraz modyfikować kształt glifu, choćby w zależności od tego, w kombinacji z jakimi literami będzie on występował. Możliwe stało się także stosowanie różnych wariantów, wstawiania wspomnianych wcześniej ligatur oraz innych symboli typograficznych.

Wywodzą się one z pism kaligrafowanych, a więc starannie kreślonych, aby uzyskać eleganckie, ozdobne litery. Stosujemy je, gdy zależy nam na bezpośrednim, indywidualnym przekazie.

Mają bardzo nieformalny styl. Sprawiają wrażenie, jakby tekst został nakreślony flamastrem lub pędzlem. Możesz je wykorzystywać w bardzo nieoficjalnych projektach.

Są pochodną średniowiecznego pisma manuskryptowego. Stanowią grupę chyba najmniej czytelnych fontów, ale świetnie sprawdzą się w projektach nawiązujących do historii oraz takich, gdzie zależy nam na przekazaniu klimatu, a nie konkretnej treści.

Wywodzą się od odręcznego pisma stosowanego w XVIII wieku. Są określane mianem „arystokracji” wśród pisanek. Posiadają wyrafinowaną, elegancką formę. Szczególnie dobrze sprawdzą się na zaproszeniach i wszelkich lekko staroświeckich formach dokumentów.

Wyróżniającą się grupą są pisanki naśladujące pismo sprzed okresu upowszechnienia się druku. Przykładami są choćby uncjała czy minuskuła karolińska.

Litery kreślone uncjałą

Warto też odróżnić pisanki od tzw. krojów dekoracyjnych. Te drugie nie zostały zaprojektowane, by naśladować pismo odręczne, ale ich zastosowanie będzie podobne.

Pamiętaj, że nie ma jednego uznanego sposobu kategoryzacji fontów. Autorzy tych podziałów często starają się po prostu zgrupować je w jakiś sposób, biorąc pod uwagę cechy wspólne, jakie udało im się zauważyć.

Fonty pisankowe często są wykorzystywane w treściach publikowanych w mediach społecznościowych oraz innych platformach reklamowych. Dodają one osobistego i stylowego wyglądu grafikom, cytatom, motywacyjnym napisom itp. Na stronach internetowych głównym ich zastosowaniem są treści graficzne, takie jak reklamy czy banery. Rzadko pojawiają się natomiast w nagłówkach i tekstach ze względu na słabą czytelność.

Pisanki zostały stworzone, by naśladować pismo odręczne i często posiadają bardzo ozdobne majuskuły (wielkie litery). Dlatego lepiej odpuścić sobie próby wykorzystania pisankowych wersalików. Wyjątkiem są oczywiście projekty, w których zostaną one zastosowane w jasno określonym celu i taki zabieg wyniesie nasz design na wyższy poziom. Jednak w 99% przypadków będzie odwrotnie.

Tekst utworzony przy użyciu pisankowych wersalików

Tego rodzaju kroje są na tyle ozdobne, że wystarczy jeden, by nasz artykuł czy projekt nabrał zamierzonego charakteru. Pamiętaj, że tworzysz go w określonym celu i wybrane fonty mają tylko pomóc Ci w przekazaniu odbiorcy określonych informacji. Jeśli interesuje Cię, jak zestawiać ze sobą fonty, zajrzyj do mojego wcześniejszego artykułu właśnie na ten temat.

Domyślam się, że czasem odczuwasz pokusę wykorzystania kolejnych, przepięknych fontów, by nadać swoim tekstom efekt "wow". Jednak w procesie tworzenia istotne jest nie tylko to, co dodajemy, ale również to, co usuwamy, aby osiągnąć klarowność i wyrazistość przekazu.

Programy Adobe PhotoShop i Illustrator oferują cały zestaw narzędzi, umożliwiających wykorzystanie różnych funkcji związanych ze znakami typograficznymi.

W panelu OpenType programu Adobe Illustrator (Window>Type>OpenType) znajdziesz zestaw opcji pozwalających na manipulację fontami i ich właściwościami. Oto krótki opis działania poszczególnych funkcji:

• Ligatury: pozwala na aktywację lub dezaktywację ligatur, czyli specjalnych kombinacji liter lub znaków, które powstały, aby poprawić czytelność lub estetykę tekstu.

• Wariacje stylistyczne: umożliwia wybór alternatywnych wersji liter w danym foncie.

• Alternatywne liczby: pozwala na wybranie pożądanego wariantu cyfry w ramach dostępnych glifów.

• Alternatywne frazy: to narzędzie umożliwiające wybór alternatywnych wersji zaznaczonych fraz lub fragmentów tekstu.

• Lokalne formy: umożliwia stosowanie form liter specyficznych dla określonego języka lub regionu.

• Ozdobniki: akcenty dodawane do liter, które można zastosować w tekście w celu poprawy estetyki.

• Wariacje szerokości: Umożliwia dostosowanie szerokości poszczególnych liter w tekście, co może być przydatne do uzyskania równomiernego wyrównania tekstu.

• Warianty kontekstowe: Pozwala na wybór alternatywnych wariantów liter w zależności od kontekstu, w jakim występują. Na przykład niektóre litery mogą mieć różne kształty w zależności od swojego sąsiedztwa.

Korzystanie z narzędzi w panelu OpenType daje użytkownikowi większą kontrolę nad wyglądem tekstu i pozwala na uzyskanie różnorodnych efektów typograficznych w projektach graficznych.

W programie Adobe Photoshop znajdziemy analogiczną listę narzędzi, z tym że znajdują się one w oknie Character (Window>Character).

Jeśli chcemy przyjrzeć się poszczególnym glifom w wybranym foncie, należy zaznaczyć wybrany fragment tekstu i otworzyć okno Glyphs (Window>Glyphs w AdobePhotoShop lub Window>Type>Glyphs w Adobe Illustrator).

Wiedza ta pomoże Wam w bardziej świadomy sposób korzystać z fontów pisankowych.

Podsumowaniem tego artykułu będą życzenia wielkanocne, które obiecałam Wam na początku. Niech więc chrupiące babeczki rozbudzą w Was prawdziwą wiosenną energię, a spotkania z bliskimi przyniosą więcej radości niż poszukiwanie zajączków w ogródku!

• Sowa, K. (2019). Typografia i podstawy składu tekstów [22.03.2024]